Gemert

 De Maria Magdalenakapel  buurtschap: Esdonk Klik hier!

Sint Tunniskapelleke op de hoek Boekelseweg en Deel t/o nr.94 te Gemert,  Klik hier!

Sint Gerlachuskapel    buurtschap Pandelaar ook te Gemert.  Klik hier!

Sint Michael -kapel in de muur van Pandelaar nr.70 te Gemert.    (gemeente Gemert-Bakel.)

Pandelaar 70 betreft een opdracht van pastoor Lambert Poell gemaakt en op 29 september ingezegend en tegen de gevel geplaatst. Bij die gelegenheid werd er voor het met bloemen versierde beeld een H.Mis opgedragen. Voor die tijd stond er op dezelfde plek een boerderij genaamd Sint Michiel, met een beeld van de H.Rafael in een nis, dat afkomstig was uit een kapel op de Pandelaar, dat bij wegverbreding moest wijken. In dit wegkapelletje heeft ook een beeldje van de jeugdige Tobias gestaan, dat later werd ontvreemd. Het Rafaelbeeld is na een minder gelukkige restauratie uiteindelijk in het priesterkoor van de Gemertse parochiekerk van St.Jans Onthoofding beland. Ook het Michaelbeeld is eens gestolen geweest maar werd in een bar in Eindhoven weer teruggevonden. Sindsdien zijn voor de gevelnis beschermijzers aangebracht.Bron en foto's: Ton Klaver

St. Tunniskapelleke op de hoek Boekelseweg en Deel t/o nr.94 te Gemert, gemeente Gemert- Bakel

Het Sint Tunniskapelletje in Gemert. De tekst komt ergens van internet maar ik weet niet wie het geschreven heeft. Even nog een toelichting op de tekstkop van het geheel. Het jaartal (1564) is het jaartal waarin voor het eerst sprake is van de kapel. Het jaartal 1841 De jaartallen (R 1922 en 1990) z

 (1564) is het jaartal waarin voor het eerst sprake is van de kapel.       1841 is het jaar van oprichting van huidige kapel.           (R 1922 en 1990) zijn de jaren waarin een restauratie heeft plaats gevonden.

In het buurtschap Deel te Gemert bevindt zich een Antoniuskapel. Deze kapel heeft handvorm bakstenen gevels met een gecementeerde plint en een zadeldak van Oudhollandse pannen tussen de topgevels. Het dak is voorzien van een klokkenstoel met luidklok. In de rechter zijgevel van de kapel is een boogvenster voorzien van een ruitvormig traliewerk, met daarboven aan de buitenzijde een wit geschilderde sluitsteen met zwart opschrift Antonius / Magnus / Eremita / Anno / 1841. In de dorpel van het venster is een uitsparing gemaakt om geld te offeren met daarboven het geschilderde opschrift offer ter ere van / St. Antonius. In 18e-eeuwse archivalia wordt het 'St. Tunniskapelleke', zoals het gebouwtje tegenwoordig wel wordt aangeduid, genoemd als het 'antoniushuiske in de Deel'. In een schepenakte van 1564 wordt mogelijk al op dit kapelletje gedoeld wanneer men rept van 'sekere erven gelegen tot Gemert aen den Deelsen Boom aent heijligen huijsken'. Deze kapel is eigendom van het Gilde van Sint Antonius en Sebastiaan en is door de gildenbroeders in 1990 gerestaureerd; ze werd opnieuw ingezegend op 14 juli van dat jaar. De kapel bevat een altaar in neoclassicistische stijl met opschrift In honorem SS Antonii et Sebastiani. Van St. Sebastiaan is overigens geen spoor te bekennen. Op de houten opstand boven het altaar is een recent (over)geschilderd medaillon (hoogte 110 cm) aangebracht, voorstellende St. Antonius Abt. Links van dit altaar staat een groot houten gepolychromeerd beeld van de heilige (hoogte 158 cm) op een console. Antonius houdt hier een boek met beide handen vast; aan zijn voeten ligt een varken.

Voor het raam, maar achter plastic i.v.m diefstal en vandalisme, staat nog een beeldje van Antonius, met vlammen aan zijn voeten, voor een boogvenster voorzien van een ruitvormig traliewerk. Op 3 mei 1997 werd een speciale eucharistieviering in de kapel gehouden om de bescherming van Antonius Abt af te smeken voor de varkenshouders die slachtoffer waren of bedreigd werden door de varkenspest. Het betrof een initiatief van het Gemertse gilde van St. Antonius en St. Sebastiaan, dat ook andere Antoniusgilden uit de Kring Peelland heeft uitgenodigd om hun solidariteit te betuigen met de getroffen boeren. De gilden trokken op naar de kerk met vliegend vaandel en slaande trom; mede onder begeleiding van fanfare Sint Lucia uit Mortel. De mis werd bijgewoond door zo'n 400 Brabantse varkensboeren.

Deze recente opbloei van de Antonius Abt-devotie toont eens te meer dat sluimerende of nagenoeg vergeten cultussen in geval van nood snel kunnen opbloeien, vooral wanneer het situaties betreft waarin het menselijk kunnen tekort schiet. Bij een zo conjunctuur -bepaalde devotie als in De Mortel is het evenwel de vraag in hoeverre de bedevaart ook bestendig is. Verschillende pelgrims uit het getroffen pestgebied in de omgeving hebben evenwel beloofd Antonius trouw te blijven en terug te komen wanneer hun bedrijven gevrijwaard blijven van de varkenspest. Opmerkelijk genoeg, zo vertelde een parochiaan in juni 1998, zijn er in de parochie De Mortel geen uitbraken van de varkenspest geweest.

De activiteiten van het Gilde van Sint Antonius en Sebastiaan strekken zich ook uit tot de parochiekerk van Sint Antonius Abt in De Mortel, vlakbij Gemert, waar in 1997 een speciale mis plaats vond i.v.m. de toen heersende varkenspest.

Mortel, De; Gemert, Noord-Brabant ,Parochiekerk van Sint Antonius Abt Voor 1636

De Mortel is van oorsprong een 14e-eeuwse agrarische nederzetting. Waar vanuit het oosten de huidige Lochterweg op de hoofdstraat van het dorp, de St. Antoniusstraat, aansluit stond sedert 1636 een kleine kapel. Deze werd gebouwd naar aanleiding van een pestepidemie, op een driehoekig plein van agrarische oorsprong, dat v??ca. 1500 ontstaan is, op de plek van een eerder heilig huisje. Met de bouw van de kapel van St. Antonius Abt kwam men aanvankelijk niet verder dan het optrekken van de muren. In 1689 werd de bouw hervat.

Legende De cultus in De Mortel is ontstaan naar aanleiding van een pestepidemie in 1636 met een grote sterfte onder de bevolking. De pastoor van Gemert schreef daarover: Men segt, dat in de Mortel op de plaats des Capelle stont een Hijligenhuisken van St. Antonius dat naar het jaar 1636, als de seer groote sterfte wegens de pest hier te Gemert is geweest, en datter so veel stierven dat men andere plaatse moeste nemen als den kerckhoff om de dooden te begraven, dat dan na dien tijdt, korts daarnaa de Capelle van St. Antonius is begonnen geweest. Volgens de overlevering was Antonius ontstemd over de vertraging in de bouw en had de heilige zijn trouwe attribuut het varken ingezet om al spokende op het bouwterrein zijn ongenoegen kenbaar te maken: 'De spraeck ginck doen onder het volck datter dikwils gesien wiert een wit vercksken metten avondt'. De pastoor, die deze verhalen beschouwde als 'fabels en oude vrouwen praet', meldt vervolgens dat toen in de uiteindelijk afgebouwde kapel de mis werd gelezen 'men van sulk spook, teweeten eenen vercksken savonts of snachts lopende, niet meer [heeft] gehoort, sodat de fabel onder het volck ophout omdat se nu misse hebben'.

In 1849 wordt de oude kapel vervangen door een waterstaatskerk die op haar beurt in 1904 door het huidige gebouw wordt vervangen, bekroond met een Angelustorentje. In de devotiekapel van de 'Moeder der Smarten' wordt een bronzen luidklokje bewaard, gedateerd 1689, afkomstig uit de oude Antoniuskapel. Bron en foto's: Ton Klaver