Bredevoort Lourdesgrot

Restauratie Lourdesgrot in de tuin van St.-Bernardus door de Vereniging Bredevoorts Belang

De Vereniging Bredevoorts Belang is eigenaar van de openbaar toegankelijke, monumentale tuin achter Sint Bernardus. In deze tuin ligt de Lourdesgrot.

De openbaar toegankelijke tuin in het centrum van Bredevoort wordt gezien als cultuurhistorisch erfgoed en is een Rijksmonument. Het geheel heeft de allure van een stadspark, liggend aan de stadsgracht en is een groene long, direct grenzend aan de bebouwing van het stadje Bredevoort. De tuin is ca. 2 ha groot. In dit gebied lagen vroeger de stadswallen, met de bastions “Treurniet” en “Vreesniet”. De bastions en stadwallen zijn halverwege de 18e en de 19e eeuw grotendeels afgegraven. Naast nog aanwezige restanten van de bastions zijn er monumentale opstallen in de tuin aanwezig, zoals het theehuis, de lighallen, aangrenzend de voormalige rentmeesters woning van de familie Roelvink en een Lourdesgrot.

In 1989 is de tuin aangekocht door de Vereniging Bredevoorts Belang van de r.k. parochie Bredevoort, met als belangrijkste doel om de dreigende versnippering van het gebied tegen te gaan en het als een geheel te bewaren voor de toekomst.

Al jaren verzorgen actieve vrijwilligers en bestuursleden van de Vereniging het onderhoud.

Sinds enkele jaren worden er restauratieprojecten uitgevoerd aan monumentale opstallen.

Er wordt momenteel aan een (meerjaren) plan gewerkt met als hoofddoel het gebied te versterken en waar mogelijk de historische gelaagdheid te verbeteren door het zichtbaar maken ervan. De plannen zullen naar verwachting begin volgend jaar worden gepresenteerd.

Een van de projecten waaraan de Vereniging Bredevoorts Belang nu werkt is de restauratie van de Lourdesgrot.

Waarom staat er een Lourdesgrot in de tuin van St.-Bernardus?

Dit heeft te maken met de rentmeesterswoning die in 1764 werd gebouwd en nu er nog steeds staat. De familie Roelvink heeft meerdere generaties lang dit monumentale pand bewoond. De mannelijke leden waren in erfopvolging rentmeester van de Oranjes en later burgemeester van Bredevoort, na 1818 burgemeester van de gemeente Aalten. De tuin behoorde tot het bezit van de Roelvinks. De erfgenamen van de familie Roelvink verkochten huis en tuin in 1897 aan Hermann Schepers, een rijk geworden schoenfabrikant uit Vreden, die het op zijn beurt in 1900 verkocht aan pastoor Bernardus Mulder voor 9700 gulden. Deze pastoor begon er een inrichting voor ziekenverpleging en onderwijs waarvoor het pand werd uitgebreid en verbouwd. Het gebouw (en later ook de tuin) kreeg de naam Sint Bernardus, naar de voornaam van de pastoor. Voor de verpleging van zieken en het geven van onderwijs kwamen, op uitnodiging van pastoor Bernardus Mulder, de zusters Franciscanessen uit Denekamp werken en wonen in St.- Bernardus. Oorspronkelijk behoorden deze zusters tot een Duitse congregatie uit Thuine en worden daarom ook wel de zusters van Thuine genoemd. Ze zijn rond 1933 overgeschakeld van het verplegen van TBC patiënten naar het verzorgen van bejaarden. De zusters van Thuine hebben van 1902-1938 hun werk verricht in Bredevoort.

Deze zusters hebben het initiatief genomen om de grot te bouwen naar het voorbeeld van de grot van Massabielle bij de Franse stad Lourdes waarin 1858 Maria zou zijn verschenen aan Bernadette Soubirour. Dit gebeurde onder leiding van de jonge pastoor Akkermans. In het begin van 1900 werden een aantal van deze grotten in Nederland gebouwd, vooral nadat het Vaticaan in 1907 een “feest wijde” aan de verschijning.

De Lourdesgrot staat op de gemeentelijke monumentenlijst. De grot, van sintels opgetrokken, staat vlakbij het theehuisje, met in de grot de bekende beelden van Bernadette en Maria. De grot was in de loop der jaren totaal overwoekerd met klimop en toonde tekenen van verval. Door de wortelgroei van de klimop had het bouwwerk, opgetrokken uit sintels, veel te lijden. De keien werden losgewrikt en er ontstonden gaten in de wand. Door vandalisme verdwenen er steeds meer stenen uit de wand. De bouwkundige toestand ging dus hard achteruit. Het was duidelijk dat deze situatie niet zo door kon gaan, de grot stond min of meer op instorten en de veiligheid was niet meer te waarborgen.

De Vereniging Bredevoorts Belang achtte een restauratie noodzakelijk omdat de grot van cultuurhistorisch belang is als element van de rooms-katholiek devotie. Dit stukje cultuurhistorisch erfgoed vertelt een deel van de geschiedenis van dit gebied en maakt onlosmakelijk deel uit van de tuin, ook al omdat de tuin vroeger door de r.k. parochie als processietuin werd gebruikt. Bovendien biedt de grot nog steeds de mogelijkheid tot bezinning.

Met behulp van subsidies (gemeente Aalten, Provincie Gelderland, r.k. parochie Bredevoort, Protestantse gemeente Bredevoort, de plaatselijke bank) en uiteraard een flinke greep in de verenigingskas kon de restauratie uitgevoerd worden.

De werkzaamheden zijn eind vorig jaar gestart en nu bijna afgerond. De beelden worden teruggeplaatst zodra het ontspiegelde, gelaagde glas aan de voorzijde is geplaatst. Tot op heden was niet bekend wie de grot had gebouwd en wanneer. Groot was de verassing toen er een steen op het dak tevoorschijn kwam met het opschrift “B. Elschot 1 mei 1912” en er waren ook gebroken plafondramen met restanten van kleurig glas. Hiermee was weer een stukje toegevoegd aan de historie van de grot, die de devotie van de verschijning van Maria in 1858 aan het meisje Bernadette in ere wilde houden. De historie van de Bredevoortse Lourdesgrot begint op de eerste dag van de Mariamaand in 1912 toen metselaar Bernard Elschot de uit sintels opgebouwde grot voltooide. Op woensdagavond 20 oktober werd de grot opnieuw ingewijd. Vereniging Bredevoorts Belang

 Bij de restauratie van de Lourdesgrot in Bredevoort, in de tuin van de St. Bernardus, is een steen met opschrift ontdekt: 'B. Elschot 1 mei 1912'.

Hiermee is duidelijk geworden dat de historie van de grot terugvoert naar 1912, toen de metselaar Bernhard Elschot de uit steenslakken opgebouwde grot voltooide.

De grot is een kopie van de beroemde grot in Lourdes. Bij de kerk in Bredevoort werd tot in de jaren '60 van de vorige eeuw elke tweede zondag na Pinksteren een processie gehouden. Dit mocht in die tijd niet op de openbare weg. De gerestaureerde grot wordt op 20 oktober opnieuw gewijd.

Al jaren is Bredevoort gezegend met een heuse Lourdesgrot, een natuurgetrouwe kopie van de befaamde grot van Massabiele in het Zuid-Franse pelgrimsoord. En het Gelderse stadje groeide zelfs uit tot een bedevaartsplaats. Weliswaar van iets bescheidener omvang, maar toch: elke tweede zondag na Pinksteren werd hier een processie gehouden. "Omdat dat niet op de openbare weg mocht, werd dus speciaal hiervoor de Lourdesgrot gebouwd", zegt Bert Stronks, bestuurslid van Bredevoorts Belang. Het waren de nonnen van de congregatie Zusters van Denekamp die daar toe opdracht gaven. "Zij verpleegden de bewoners van St.Bernardus, het sanatorium voor tbc-patiënten. In die tuin werd dus de grot gebouwd. Het enige wat we wisten is dat de zusters het initiatief hadden genomen, maar we hadden geen idee wie uiteindelijk die, grot daadwerkelijk had gebouwd." Maar dat is nu aan het licht gekomen... De Achterhoekse Lourdesgrot is de afgelopen decennia totaal verpauperd. Processies worden er sinds medio jaren zestig niet meer ,gehouden en het bouwsel werd totaal door onkruid overwoekerd. Totdat werd besloten de Lourdesgrot in ere te herstellen. Dat gebeurde afgelopen zomer. "Met subsidies van onder meer de protestantse gemeente. Inderdaad, de protestantse kerk die een katholiek fenomeen financiert... Erg leuk toch?" Toen de aannemer de ingang van de grot weer vrij maakte, stuitte hij op een bordje met een inscriptie: 'B. Elschot, 1 mei 1912'. "Wat blijkt: Bernard Elschot was in die tijd de plaatselijk aannemer. Hij heeft de grot dus gebouwd. En 1912 is het bouwjaar. Iets wat we tot nog toe ook niet wisten. De grot viert zodoende binnenkort z'n eeuwfeest. De kleinzonen van Elschot wonen overigens nog altijd hier in het stadje, maar zij wisten dit ook niet. Tja, en een historisch bolwerk als het onze is dit toch wetenswaardige informatie." Bron: Telegraaf 27-8-2010

Kunt u iets meer over deze Lourdesgrot vertellen dat beslist hieronder zou kunnen staan? Klik dan op Reactie/Opmerkingen, schrijf de tekst in het venster, dat verschijnt en klik op verzenden .Bij voorbaat dank. De webmaster : Joop Timmermans.